قطره چکان‌ها (Emitters یا Drippers) یکی از اصلی‌ترین اجزاء سیستم‌های آبیاری قطره‌ای هستند که خروجی‌های آب را شکل می‌دهند. اگر سیستم آبیاری قطره‌ای را به یک فیلم تشبیه کنیم، در این صورت سیستم‌های فیلتراسیون، شیرآلات، اتوماسیون، لوله و اتصالات همگی مانند عوامل پشت صحنه هستند که وجودشان الزامی است؛ اما فطره چکان‌ها نقش بازیگران را ایفا می‌کنند. یعنی تیجه تمام طراحی‌ها ، لوله کشی‌ها و … به وسیله‌ی قطره چکان‌ها به نمایش گذاشته می‌شود. یعنی اگر تمام عوامل به خوبی کار کنند اما بازیگران نقش خودشان را به خوبی ایفا نکنند تمام زحمات بی‌نتیجه خو‌اهد بود. پس باید در انتخاب خروجی و قطره چکان مناسب بسیار دقت کنید. در این مقاله قصد داریم انواع قطره چکان کشاورزی و سیستم‌های آبیاری را شرح دهیم.
قطره چکان‌ها (Emitters یا Drippers) یکی از اصلی‌ترین اجزاء سیستم‌های آبیاری قطره‌ای هستند که خروجی‌های آب را شکل می‌دهند. اگر سیستم آبیاری قطره‌ای را به یک فیلم تشبیه کنیم، در این صورت سیستم‌های فیلتراسیون، شیرآلات، اتوماسیون، لوله و اتصالات همگی مانند عوامل پشت صحنه هستند که وجودشان الزامی است؛ اما فطره چکان‌ها نقش بازیگران را ایفا می‌کنند. یعنی تیجه تمام طراحی‌ها ، لوله کشی‌ها و … به وسیله‌ی قطره چکان‌ها به نمایش گذاشته می‌شود. یعنی اگر تمام عوامل به خوبی کار کنند اما بازیگران نقش خودشان را به خوبی ایفا نکنند تمام زحمات بی‌نتیجه خو‌اهد بود. پس باید در انتخاب خروجی و قطره چکان مناسب بسیار دقت کنید. در این مقاله قصد داریم انواع قطره چکان کشاورزی و سیستم‌های آبیاری را شرح دهیم.
انواع قطره چکان از نظر وابستگی به فشار
دسته‌بندی دیگری که برای انواع قطره چکان وجود دارد، قطره چکان‌های وابسته به فشار و مستقل از فشار آب است. در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای عواملی وجود دارد که باعث کاهش فشار آب در طول آبیاری می‌شود. از این روز وجود قطره‌چکان‌هایی که مستقل از فشار آب به کار خود ادامه دهند، ضروری است. قطره چکان‌های تنظیم کننده فشار یا مستقل از فشار معمولا نسبت به قطره چکان‌های ساده گرانتر هستند. در بیشتر مواقع قطره چکان‌های معمولی یا همان وابسته به فشار گزینه های بهتری می‌باشند. قطره چکان های مستقل از فشار معمولا در زمین‌هایی استفاده می‌شوند که اختلاف ارتفاعی بیش از ۱.۵ متر را داشته باشیم. بنابراین اگر شما تپه‌ای در مزرعه یا حیات باغ خود دارید و می‌خواهید آن را به سیستم آبیاری قطره‌ای مجهز کنید مجبور به استفاده از قطره چکان‌های مستقل از فشار هستید. در این نوع قطره‌چکان‌ها بدون توجه به فشار آب جریانی در سیستمِ آبیاری قطره‌ای فشار خروجی از قطره‌چکان‌های به صورت اتوماتیک تنظیم می‌شوند. قطره چکان‌های وابسته به فشار معمولا برای مسیرهای کوتاه و صاف بهتر جواب می‌دهد و در مزارعی که امکان افت فشار وجود داشته باشد، کارایی نخواهد داشت.
انواع قطره چکان از نظر دبی خروجی
دریپرها و قطره چکان‌ها از نظر دبی خروجی نیز دارای طبقه‌بندی هستند. دسته اول دریپرهای دستی و دسته‌ی دوم دریپرهای اتوماتیک هستند که دبی خروجی در آن‌ها به صورت دستی یا اتوماتیک تنظیم می‌شود.
قطره چکان‌های دستی
قطره‌چکان‌ها از نظر دبی خروجی نیز دسته‌بندی شده هستند که دسته‌ی اول، قطره‌چکان‌های دستی می‌باشد. این قطره‌چکان‌ها نسبت به نوع دیگرشان دارای ساختار ساده‌تر و پیش‌پا افتاده‌تری هستند. همانطور که مشخص است تفاوت اصلی این دو نوع در اتوماتیک بودن دبی خروچی آن‌ها می‌باشد. در قطره چکان‌های دستی تنظیم دبی خروجی به عهده خود شما است که باید با استفاده از پیچ تعبیه شده بر روی آن، تنظیم را انجام دهید. بدیهی است این مورد در باغ‌های بزرگ که در آن مساحت تحت پوشش سیستم آبیاری قطره‌ای بالا است و طبیعتا تعداد این دریپرها زیاد است، استفاده از این قطره‌چکان‌ها یک اشتباه محسوب می‌شود. البته این قطره‌چکان‌ها در مقایسه با نوع اتوماتیکشان دو مزیت مهم دارد. اولین حسن این دریپرها این است که با تغییر فشار آب میتوانید با تنظیم دبی خروجی میزان، آب خروجی را کنترل کنید تا زمین شما از آبیاری یکسان و یکنواختی بهره‌مند شود. دومین مزیت آن نیز اقتصادی بودن آن‌ها است و قیمت آن‌ها نسبت به دریپرهای اتوماتیک پایین‌تر است.
قطره چکان‌های اتوماتیک
دومین دسته‌ی فطره‌چکان‌ها از نظر دبی خروجی، نوع اتوماتیک آن می‌باشد. این دریپرها معمولا با توجه به عددی که روی آن‌ها نوشته می‌شود از یکدیگر متمایز می‌شوند. اتوماتیک بودن این نوع دریپرها یعنی اینکه دبی خروجی آن‌ها از پیش تعیین شده است. در این صورت اگر فشار سیستم آبیاری قطره‌ای افت کند، قطره چکان به طور اتوماتیک میزان آب خروجی را کنترل می‌کند و یا به طور کامل آن را قطع می‌کند. در این نوع دریپرها به طور خودکار آبیاری یکنواختی خواهید داشت و دیگر نیاز نیست برای تنظیم آن‌ها زمان زیادی صرف کنید که برای زمین‌های کشاورزی وسیع‌تر انتخاب هوشمندانه‌ای می‌باشد. تنها عیب قطره چکان‌های اتوماتیک متاسفانه قیمت بالاتر آن‌ها نسبت به دسته‌ی اول است.
- ۹۸/۰۹/۰۷
